Mizah ve Şiddetsiz Eylemler

Back to table of content

Majken Sorensen

Şiddetsiz eylemleri genellikle ciddi problemler için kullanırız. Eylemi mizahi bir şekilde düşünmek sorunla baş etmek için garip bir yol gibi görünebilir ve ilk tercihiniz değildir. Ancak mizah ve ciddiyet ilk bakışta göründüğünden çok daha yakın ilişki içindedir. Hemen hemen tüm iyi mizah çelişki ve absürdlük üzerinedir ve şiddetsiz eylemler de dünyanın olduğu şekliyle olmasını istediğimiz şekli arasındaki çelişkiyi gösterir. Mizah güçlüdür çünkü bildiğimiz dünyayı başaşağı der ve bunu yaparken de hayatımızın geri kalanının kaçınılmaz bir parçası olan mantık ve nedensellikten uzak durur.

Nasıl başlanır?

Aklınıza mizahi bir şey gelmiyorsa üzülmeyin, bu öğrenilebilir bir şeydir. Karşı tarafı izleyin. Söylediği şeyler ile yaptıkları arasında çelişki varsa bu güzel bir şakanın temeli olmaz mı?Mizah karşı tarafın söylediği ve yaptığı arasındaki çelişkinin gerçekliğine ne kadar sadık olursa o kadar iyi olacaktır. Tüm diktatörler yaptıklarının “insanların iyiliği için” olduğunu söylerler. Bu tür beyanlar genelde yaptıkları ile çelişir.

Mizahı ustaca kullanmak

• Aşırıya kaçmayın- Mizah ölçülü kullanıldığında ve ve ciddi bir mesajı tamamladığında işe yarar.
• Mizah için kullanacağınız objeyi dikkatli seçin

Eğer politik bir eylem yapıyorsanız, politik bir mesaj vermek ve konudan sapmamak istersiniz. İnsanların görünüşleri, konuşma tarzları ya da cinsel alışkanlıkları uygun konular değildir.Kendi grubunuz içinde bu tür şakalar komik olabilir ancak bu diğer insanların dikkatini çekmek için iyi bir yol değildir ve onları vermek istediğiniz politik mesajdan uzaklaştırır. Bu bölümün sonunda politik mesajlarına sadık kalan ve amacından sapmayan 2 örnek okuyacaksınız.

Niye mizah kullanılır?

Eylemlerinizde mizahı kullanmak pek çok açıdan işe yarar. İlk olarak eyleme katılanlar için eğlenceli olacaktır. Sihirli bir çözüm olmamakla beraber mizah aktivisti tükenmesini önler ve tükenmeye karşı korur.

Mizahı kullanmak medyanın, potansiyel üyelerin ve seyircilerin dikkatini çekme şansınızı arttırır. Gazeteciler sizin grubunuzdan iyi görüntü ve canlı hikaye geleceğini bildikleri için, siz birşeyler olduğunu duyurduğunuzda bunu göstermek isteyeceklerdir.

Eğer küçük bir hareketin parçası iseniz ve büyümek istiyorsanız, mizah potansiyel üyelere hem ciddi işler yaptığınızı hem de hayatın tadını çıkarabildiğinizi gösterir.

Mizahın Gücü

Mizah kullandığınızda eylemlerinizin absürdlüğü karşı tarafla olan ilişkinizi ve rasyonel tartışma mantığını değiştireceği için, karşıtlarınız ile olan ilişkilerinizde güçlü bir yoldur. İyi bir mizahla hazırlanmış eylemlere polisin ya da karşıtlarınızın tepki vermesi zordur. “Açmazda/ikilemde bir eylem” yaratmak için mükemmel bir fırsat sunar, bunun anlamı karşıtlarınız ne yaparsa yapsın kaybedecek ve büyük ihtimalle hem destekçilerinin ve kendi tarafında olan insanların gözünde zayıf görünecektir. Fakat eğer birini aşağılayacaksanız sert tepkilere karşı hazırlıklı olun. Uygun bir tepki (onun açısından yeterli bir tepki) bulmayı karşı taraf açısından zorlaştırdığınızda karşı tarafın hayal kırıklığı şiddetli bir tepkiye neden olabilir.

Mizahi Eylemlere Örnekler

İki örnek yukarıda tartışılan konuları açıklamaktadır. Sizin bağlamınız daha farklı olacağı için bu örnekleri olduğu gibi kopyalamanızı tavsiye etmiyoruz. Ancak bu örnekler mizahın gücünü göstermektedir:

   1983 yılında Norveç’de total redçilerden küçük bir grup, hem askeri hizmeti hem de alternatif(sivil) servisi reddeden“ Zorunlu Askerliğe Karşı Kampanya”yı (Norveççe KMV) düzenlediler. Kamuoyu tartışması yaratmayı ve 16 ay hapis cezası uygulayan yasanın değiştirilmesini istiyorlardı. Devlet bu cezayı “hapis” cezası olarak tanımlamayı reddediyor, onun yerine “hapishane otoritesinin yönetimindeki bir kuruluşta hizmetlerini yerine getirmek” olarak tanımlıyordu. Politik mahkumlara meydan vermemek için resmi olarak yargılama, tutuklu ya da ceza yoktu. Total redcilerin mahkemeye gitmesi durumunda sadece redçinin kimliği saptanıyor ve sonuç aynı oluyordu, 16 ay hapis cezası. Bazen sonucun ne olacağı baştan belli olduğu için avukat ortalarda hiç görünmüyordu bile, bunun üzerine KMV bunu bir eyleminde şu şekilde işledi:

Aktivistlerden bir tanesi avukat kılığına girip, abartılı bir şekilde, total redçinin mesleği nedeniyle hapiste daha uzun süre kalmasını talep etti (redçi avukattı). Mahkeme sırasında hiç kimse avukatın abartılı tavırlarına rağmen yanlış birşeyler olduğunun farkına varmadı, bir hafta sonra KMV gizli video çekimini medyaya gönderdi, sonuç Norveç kamuoyunun büyük çoğunluğunun gülmesine neden oldu.

Bu örnek açıkça bir şeyleri başaşağı etmenin gücünü göstermektedir. Avukat rolünü sanığın arkadaşının oynaması ve yasanın verdiğinden daha fazla bir ceza talep etmesi mahkemenin bir parodisiydi. Bu eylemde KMV aktivistleriortada tartışacak bir şey olmadığında mahkemelerin düştüğü absürd durmu hicvetmiş, medyanın ve “sıradan” insanların dikkatini çekmek konusunda başarılı olmuştur. Rolleri başaşağı etmenin yanısıra, mahkemenin parodisi, Norveç devletinin söyledikleri ve yaptıkları arasındaki çelişkiyi de ortaya çıkarmıştır. Eğer politikacılar Norveç’i demokratik olarak tanımlıyorlarsa ve hiç politik mahkum olmadığını iddia ediyorlarsa neden insanlar inançları yüzünden hapse gönderiliyorlar? Ve tutukluluk hali nasıl hapis cezası olarak değil de sivil/alternatif hizmetlerin yerine getirmesi gibi idari bir terim olarak açıklanıyor? Bu absürd durumdur ve bunu mizahi bir çerçevede sunarak KMV bütün rasyonel açıklamaları boşa çıkarmış ve bu durumun anlamlı bir durum olmadığını insanlara göstermiştir.

Ancak bu örnek başka bir önemli noktayı göstermektedir ki bu da aktivistin mizahı kullandığı konteksin farkında olması gerektiğidir. Uzun hapis cezalarında kaçınmak istiyorsanız bu tarz bir eylemi taklit etmeniz önerilmez. Bir diğer örnekte demokratik Norveç’den diktatörlük Sırbistan’ına, Slabodan Miloseviç’in devrilmesinden önceki 2000 yılına geçiyoruz. Miloseviç, tarımın desteklenmesi için, dükkkanlara ve kamusal alanlara insanların bitkilerin ekim ve dikimi için 1 dinar bağışlamasını isteyen kutular koydurttu.

Tepki olarak Gençlik Hareketi Otpor, “Dinar za Smenu” (Smenu için 1 dinar) adını verdikleri kendi yardım organizasyonunu düzenledi. Smenu pek çok anlama gelen Sırpça bir sözcük; değişim, istifa, işten çıkarma, emeklilik, tasfiye bu anlamlardan bazıları. Bu eylem Sırbistan’nın farklı yerlerinde, üzerinde Miloseviç’in bir resmi olan bir varille birlikte bir kaç defa düzenlendi. İnsanlar 1 dinar bağışladıklarında varile vurmak için kullanacakları bir sopa alabiliyordu. Bir olayda, Miloseviç’in politikaları yüzünden parası kalmayan insanların varile kuvvetlice 2 kez vurmaları gerektiğini söyleyen bir levha konuldu. Polis varili kaldırdığında, Otpor basın açıklaması yaparak varilin tutuklandığını duyurdu ki bu sayede eylem büyük başarı kazandı. Miloseviç’in emekli olması için yeterli para toplamış olduklarını ve polisin bu parayı Miloseviç’e vermesini istediler.

Bu açmaza sokan eylemlere iyi bir örnektir, çünkü Otpor, hem Miloseviç’e hem de polise tepki vermesi için yol bırakmamıştır. Eğer polis varili kaldırmasaydı itibarını kaybedecekti, ve birşeyler yaptıklarında, Otpor varilin tutuklandığını ve paranın emekli olması için Miloseviç’e verilmesi gerektiğini söyleyerek mizahı devam ettirmiştir. Hangi rejim olursa olsun farketmez, kaybedecektir.

Majken’in mizah ve şiddetsizlik ile ilgili tezine aşağıdaki linkden ulaşabilirsiniz.

the website of the Centre for Peace and Reconciliation Studies, Coventry University