San Jose de Apartado, Kolombiya’nın Barış Topluluğu: Direniş, Saygınlık ve Cesaret Dersi

İçerik sayfasına geri dön

Ruben Dario Pardo Santamaria

1. Düşman bağlamı

San Jose de Apartado barış toplumu, şiddetsiz direnişe uygun olmayan koşullar altında 1997 kuruldu. Topluluk Kolombiya'nın, ekonomik çıkar oyunlarının hakim olduğu, gerillalar (FARC) ile devlet güçleri ve ona çalışan paramiliter güçler arasında silahlı çatışmaların yaşandığı Uraba adlı bölgede yer alıyor. Liderlerin ve aktivistlerin öldürüldüğü, politik terörün boy gösterdiği bir bölge burası. Barış topluluğu, ebeveynleri ve dedelerinin ninelerinin şiddet kurbanı olduğu yerlerinden edilmiş insanlar tarafından kuruldu. Kuruluşundan bu yana topluluk, en yüksek devlet mercilerinin ve medyanın özellikle Alvaro Uribe hükümeti sırasında karalama propagandasıyla mücadele etmek zorunda kaldılar.

Barış topluluğunun 1000'den fazla üyesi bulunmakta ve hatta bu üyelerin yaklaşık 150'si devlet güvenli güçleri, paramiliterler ya da FARC tarafından öldürüldü.

2. Sivil Direniş Stratejisine Doğru

Sayıları hızla büyüyen yerinden edilen insanlara acil bir pratik alternatif geliştirme amacıyla varolan toplum modeline alternatif bir proje olarak başladı. Bunun üç boyutu var:

• Savaşa ve zorla yerinden edilmeye direniş : Sert silahlı çatışma alanlarında yaşayanlar sivillerin korunması için bir mekanizma kurmak

• Ruhsal ve ekolojik ekonomik alternatifleri içeren, sürekli olacak bir topluluk bağı kurmak

• Barışı yapılandırma: günlük içsel ilişkiler seviyesinde şiddetsizlik biçimleri; politik seviyede silahlı çatışkıların politik çözümünde desteklenen şiddet kullanımını haksız göstermek: dışarıya ulaşım yoluyla, diğer yerel topluluklara rehberlik etme önerisi ve barış bölgeleri fikrini yaygınlaştırma.

2.1 Ekonomik Strateji

Bir savaş bölgesinde temel ihtiyaçlar normal biçimde karşılanmaz. Bu yüzden Topluluk kendi gıdasını yetiştirmelidir ve aynı zamanda “adil ticaret” gruplarıyla koka ve mini muzlar için işbirliğinde bulunur. Buna ek olarak, insiyatif alarak toplantılar ve kurslar vasıtasıyla (Köylü Üniversitesi veya Direniş Üniversitesi isimleri altında) tarımın ekolojik formları üzerine bilgi paylaşımı yapıldı.

2.2 Politik Strateji

Barış Topluluğunun çıkışı, devletin silahları güçleri, paramiliterler ve gerillanın üstüne çıkarak bir bölgeyi egemenlikleri altına almak isteyenler için radikal bir mücadeleydi. Sağ kalmak için Topluluk, üzerilerindeki baskıyı bir taraftan azaltırken diğer taraftan direncini – yerel, ulusal ve uluslararası seviyelerdede kurulan ilişkilerle – arttırmalıydı.

2.3 Strateji: Topluluk Bağı

2.3.1 Birarada Varolma Anlaşması

Barış Topluluğunun kurulşu deklerasyonunda topluluğun ortak paydasını temsil eden demilitarizasyon ve tarafsızlık ilkeleri yeralır. Bu deklerasyonu imzalamak kollektifin birleştirici gücünü oluşturur.

2.3.2 İçe dönük antrenmanlar

Antrenmanlar topluluk için vazgeçilmez birer unsurdur. Yerlerinden edilmiş ve hali hazırda üye olanlarla yapılan atölye çalışmalarının hazırlanması önceliktir. Şu anda antrenman komitesi, Topluluğa bağlılık, ilkeler, durumun analizi, sivil direniş sürecinin tamamının değerlendirilmesine odaklanmıştır. Topluluk içinde, çatışkı analizi yeteneklerini öğretmektedir. Ayrıca topluluk üyelerinin herhangi bir silahlı gruba katılmamaları yönünde onları güçlendirmeyi amaçlar. Antrenman komitesi sadece aileler, koordinatörler veya kendi üyeleriyle değil, bölgedeki diğer ailerler de çalışmaktadır.

2.4 Strateji: Koruma

Bu, topluluk üyelerine uygulanabilecek insan hakları ihlaleri riskini azaltacak aktiviteler ve sivil direnişin başlangıç süreci anlamına gelmektedir. İçerdiği noktalar şunlardır: - Bütün silahlı güçler tarafından yapılan ihlallerin dökümantasyonu ve duyurusu - ilkelerin duyurulduğu billboardların dikildiği topluluk alanlarının tespiti - küçük yayınlar, videolar, bölgede yapılan ulusal ve uluslar arası toplantılarla bilginin yayılması, ulusal ve Uluslar arası turlar ve 2004'ün sonlarından beri faaliyet gösteren web sitesi - ulusal hükümete ve uluslar arası ajanslara gönderilen dilekçeler ki bunlardan bazıları iyi sonuç verdi: Amerikan askeri yardımlarında sınırlama, Şubat 2005'te topluluk üyelerini öldürme suçuyla askerlerin yargılanması - koruyucu eşlikçi: Uluslararası Barış Ekibi (Peace Brigades International) düzenli olarak topluluğa gidiş ve gelişler sırasında ulaşım araçlarında eşlik etmeleri; Amerikan Uzlaşma Cemiyeti ( US Fellowship of Reconciliation) topluluk içinde koruyucu eşlikte bulunmaları.

3. Yeni Tarafsız Bölgeler Önerisi

Silahlı güçlerin anlaşmaya vardığı “güvenli bölgeler”den farklı olarak Barış Topluluğunda savaşa dahil olmayan sivillerin kendilerinin karar vererek seçtiği fiziksel alanın ve sosyal korumanın sağlanması. Barış toplulukları, sadece yolunu şaşırmış mermilerden korunmak için oluşturulmuş bir yer değildir, sosyal adalet arayışla barışın inşasının; saygınlığa, otonomluğa ve dayanışmaya dayalı bir yaşam şeklinin gerçekleştiği bir yerdir.

4. Baskıya direnme dirayeti

San Jose de Apartado barış toplulu, Kolombiya'daki polis şiddetine en kötü biçimiyle maruz kalmış yerdir. Politik baskı; barıştan yana olanların ilkelerinin ve inançlarının kuşku ve gözdağı ile parçalanması ve kurulan bireysel-kollektif ilişkiyi felce uğratmayı hedeflemektedir. Seçili eylemler ve doğrudan eylem kopyalarıyla halk arasında birbirine güvensizlik yayarak tepki verme kapasitesini felce uğratmaktadır.

Şiddete rağmen bu direnişteki istikrar, zorla yerinden edilen insanlar için daha iyi alternatiflerin olmaması ile kısmen tanımlanabilir. Ancak yine de daha fazla pozitif faktöre dayanmaktadır:

- güçlü bir sosyal bilinç, politik emirlere uymayıp özne olarak davranmak - silahlı aktörlere rağmen direniş sürecinin bir başarı şansının olduğuna inanç - Şiddetsizliğin, hayatta kalmaya dair daha güçlü öneriler getirdiğinden emin olma - Bir çok kişinin uğruna öldüğü mücadeleyi terk etmemeye dair gösterilen sarsılmaz bağlılık

5. Direnişin çeşitli tipleri

Barış Topluluğu çeşitli seviyelerde direniş göstermektedir: - sıtmayla, yoksullukla ve Kolombiya'nın bu bölgesindeki temel hizmetlerin yokluğuna direniş - yasal ve yasa dışı silahlı gruplara karşı direniş - Silahları güçlere katılıp düşmandan öç alma arayışının çok kolay yapılabileceği bir bölgede öç alma isteğine karşı direniş - Bir yandan onurlu olma ve gelişme vizyonuna dayalı bir yaşam modeli önerirken ayrıcalıklı ve otoriter bir toplum modeli dayatmasına karşı direniş

6. Sonuç Olarak

San Jose de Apartado'nun köylüleri ve çiftçilerinin geçtiğimiz 10 yıl süresince şiddetsiz direniş sergileyebilmelerini sağlayan en önemli faktörler:

• Katolik kilisesi birimlerinin desteği
• Topluluğun demokratik ve esnek örgütsel yapısı, bağlılık ve topluluk aitlik hissinin güçlendirilmesi
• kadınların ve çocukların daha önce sahip olduklarından daha iyi bir hayata sahip olmaları
• iç disiplin, hemfikir olunan kurallara saygı, tarafsızlık ve şiddetsizlik ilkelerine sadakat
• içe dönük koruma yollarının uygulanması
• hükümet aktörleriyle müzakere alanlarının açılması
• temel ihtiyaçların karşılanması için ekonomik stratejilerin uygulanması
• Kolombiya'nın farklı bölgelerindeki diğer yerel sivil direniş deneyimleriyle eylem koordinasyonu ve uygulanması süreçleri
• yeni liderlerin eğitilmesi
• uğruna ölen insanların örneklerini direnişin devamı için motivasyon yaratması
• Uluslar arası koruma eşlikçiliğinin sunulması
• adım adım bir çok ilkeden gelen uluslararası destek ağının pekiştirilmesi
• silahlı güçlerin uyguladığı şiddete karşı direnç ve topluluğun ahlaki gücü